De eerste hittegolf van 2020?
Er bestaat een grote kans dat we deze week in ons land de eerste hittegolf van het jaar zullen ondervinden. Een hogedrukgebied ten zuiden van Scandinavië zorgt momenteel voor de toevoer van droge, stabiele, en steeds warmere lucht naar West-Europa. Vanaf vandaag (dinsdag 23 juni 2020) tot en met zaterdag 27 juni 2020 worden in ons land maximumtemperaturen boven de 25°C verwacht, waarvan drie dagen tot 30°C, of lokaal tot meer dan 30°C (van woensdag 24 juni 2020 t.e.m. vrijdag 26 juni 2020). Vooral in steden is de hitte sterk voelbaar. Daarom is het belangrijk om manieren te vinden om de impact van de hitte te beperken.
Kunnen witte daken en bomen het welbevinden van stedelingen verbeteren tijdens hittegolven?
Om het welbevinden van de stadsbevolking te garanderen, zetten steden zich in voor de uitvoering van klimaatadaptatiemaatregelen. Maar wat is de mogelijke meerwaarde van dergelijke maatregelen? Wetenschappers van het KMI hebben dit voor Brussel onderzocht.
Hittegolven in de stad
Door de klimaatopwarming wordt verwacht dat extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven, vaker zullen voorkomen, en bovendien langer en intenser zullen worden. In de zomer van 2019 kende Europa twee record hittegolven. In België bijvoorbeeld werden tijdens de hittegolf van eind juli 2019 ongekende hoge temperaturen van meer dan 41°C gemeten. In steden zoals Brussel kunnen dergelijke extreme temperaturen door het stedelijk hitte-eilandeffect nog hoger zijn. Hierdoor worden mensen in stedelijke omgevingen blootgesteld aan grotere gezondheidsrisico's, aangezien de hoge temperaturen tijdens de nacht mensen verhinderen om te herstellen van de drukkende hitte overdag.
Wat is het stedelijk hitte-eiland effect?
Het stedelijk hitte-eilandeffect (of Urban Heat Island in het Engels) is het fenomeen waarbij de gemiddelde temperatuur in stedelijke gebieden hoger is dan in de landelijke gebieden eromheen. Wat zijn de redenen voor dit temperatuurverschil? In stedelijke gebieden wordt de zonnewarmte geabsorbeerd door de bouwmaterialen, en de hoge en dichte bebouwing houdt deze warmte vast en beperkt afkoeling door windcirculatie. Bovendien zijn stedelijke gebieden over het algemeen dichtbevolkt en produceren ze warmte, door bijvoorbeeld transport en airconditioning. Het stedelijk hitte-eiland effect is het grootst tijdens de nacht, vooral bij heldere hemel en windstille omstandigheden. Tijdens dergelijke nachten kan het in steden zoals Brussel tot meer dan 5°C warmer zijn dan in de plattelandsgebieden in de buurt.
Wit en groen
Om deze impacten van de klimaatverandering in steden te voorkomen, hebben zo’n 10.000 lokale stadsbesturen in Europa zich ertoe verbonden om concrete actieplannen te ontwikkelen. Klimaatwetenschappers van het KMI hebben daarom voor Brussel een inschatting gemaakt van de meerwaarde van eenvoudige maatregelen.
De wetenschappers hebben een stedelijk klimaatmodel gebruikt om het effect van twee mogelijke adaptatiemaatregelen op het klimaat tijdens de zomer in Brussel te bestuderen: het verhogen van de reflectie van het zonlicht door de straten, muren en daken witter te maken, en de vergroening van de stad. De modelexperimenten hebben aangetoond dat het witter maken van gebouwen, daken of straten het stedelijk hitte-eiland effect overdag in Brussel tot 0,5°C kan reduceren. Ondanks deze temperatuursreductie garandeert deze maatregel echter geen beter thermisch comfort in de stad gezien de verhoging van (weerkaatste) zonnestraling.
Een verdubbeling van het oppervlak met vegetatie zorgt ‘s nachts voor een afname tot 0,5°C van het hitte-eiland effect in de stad. Bovendien tonen de resultaten dat beide adaptatiemaatregelen tot de periode 2041-2070 het aantal hittegolven met 50% zou kunnen verminderen. Tegen het einde van de eeuw wordt de bijdrage van beide adaptatiemaatregelen om hittegolven te voorkomen echter gering. Voor het klimaatscenario RCP 8.5 wordt tegen het einde van de eeuw voor Brussel immers een temperatuurstijging van 4°C verwacht, hetgeen de effecten van de adaptatiemaatregelen teniet zou doen.
"Deze eerste resultaten tonen duidelijk aan dat de implementatie van adaptatiemaatregelen door stadsautoriteiten zou kunnen leiden tot een aanzienlijke vermindering van het stedelijk hitte-eiland effect en van de hittegolven, hetgeen op zijn beurt de impacten van de klimaatverandering inperkt door een verbetering van het welbevinden van de stadsbevolking", legt Bert Van Schaeybroeck uit, één van de wetenschappers die het onderzoek uitvoerde.
